Khẩu độ của máy ảnh là gì? Ảnh hưởng gì đến việc chụp ảnh?

1. Khẩu độ là gì?

1.1. Khái niệm về khẩu độ trong nhiếp ảnh

Xét trên phương diện quang học, "khẩu độ" là một nhóm các lá nhỏ được tích hợp vào ống kính và kiểm soát lượng ánh sáng đi vào nó. Mặc dù có kích thước nhỏ, nó đóng vai trò vô cùng quan trọng trong biểu đạt nhiếp ảnh. 

Người ta định nghĩa "Khẩu độ" có nghĩa là "độ mở" giúp điều tiết lượng ánh sáng đi vào đến cảm biến của máy ảnh. Thông thường, trong nhiếp ảnh sẽ sử dụng thuật ngữ "khẩu độ" để chỉ số f (giá trị f/ f stop/ thiết lập khẩu độ) trên máy ảnh. Tuy nhiên, nó cũng mang ý nghĩa chỉ độ mở trong ống kính (màn khẩu) gồm có một số lá (lá khẩu), cho phép ánh sáng từ ngoài đi vào ống kính để đến cảm biến. 

Máy ảnh có thể điều chỉnh tăng giảm khẩu độ thông qua việc đóng hoặc mở các lá khẩu.

Khẩu độ máy ảnh thường được ký hiệu là F, ví dụ F/1.4, F/2, F/8…. Một số nơi có thể viết khác đi bằng cách bỏ dấu gạch, chỉ còn lại F2, F8. Khi chụp ảnh, thông số F của khẩu độ sẽ được thể hiện trên màn hình LCD hoặc kính ngắm khẩu độ. Số F càng nhỏ, nghĩa là khẩu độ máy ảnh mở càng lớn, ánh sáng đi vào càng nhiều và ngược lại.

Thường khi nhắc đến khẩu độ, người ta nói F/1.4, F/2 là khẩu độ lớn, còn F/11, F/16 là khẩu độ nhỏ.

Xem thêm: Asus là hãng máy tính của nước nào? Điều gì đã khiến cho Asus được mọi người tin dùng?

1.2. Một số ví dụ về khẩu độ 

- f/0.95 - f/1.4: Khoảng khẩu độ này chỉ có trên các ống kính một tiêu cự cao cấp, chúng có thể thu thập rất nhiều ánh sáng, rất lý tưởng cho việc chụp ảnh trong điều kiện thiếu ánh sáng như chụp cảnh bầu trời đêm, chụp tiệc cưới, chân dung trong phòng thiếu sáng... Với chỉ số f-stop rộng, hình ảnh thu được sẽ có độ sâu lớn, trong đó đối tượng sẽ xuất hiện tách biệt khỏi nền.

- f/1.8 - f/2.0: Loại ống kính cấu tạo với khoảng khẩu độ này dành cho người có niềm với đam mê nhiếp ảnh nhưng có khả năng thu sáng yếu hơn một chút so với khoảng phía trên, tuy nhiên vẫn có thể giúp bạn tạo ra các bức ảnh đẹp. Bức ảnh nhận được có độ sâu trường ảnh phù hợp cho các đối tượng ở khoảng cách gần trong khi vẫn mang lại hiệu ứng bắt mắt dễ chịu.

- f/2.8 - f/4: Hầu hết các ống kính zoom chuyên nghiệp đều nằm trong phạm vi f/2.8 đến f/4. Mặc dù chúng không có khả năng thu sáng như ống kính f/1.4 nhưng vẫn có thể cho ra những bức ảnh ổn định ngay cả trong điều kiện ánh sáng yếu. Phạm vi f/2.8 - f/4 có thể mang lại độ sắc nét tuyệt vời, phù hợp cho du lịch, thể thao, chụp ảnh động vật khi thám hiểm.

- f/5.6 - f/8: Đây là khoảng lý tưởng để chụp ảnh phong cảnh và kiến ​​trúc cũng như chụp ảnh nhóm. Mức khẩu độ f/5.6 thường mang lại độ sắc nét tổng thể tốt nhất.

- f/11 - f/16: Thường được sử dụng trong chụp ảnh phong cảnh, kiến ​​trúc và chụp ảnh macro. Tuy nhiên, đặc biệt lưu ý khi điều chỉnh xuống f-stop xuống quá f/8 vì ảnh sẽ bắt đầu vỡ và mất đi độ sắc nét do ảnh hưởng của nhiễu xạ ống kính .

- f/22 và nhỏ hơn: Phạm vi f-stop này có độ sắc nét khá thấp, vì vậy bạn nên hạn chế sử dụng. Nếu bạn cần tăng độ sâu trường ảnh, tốt nhất nên di chuyển ra xa đối tượng hoặc sử dụng kỹ thuật xếp chồng tiêu điểm thay thế.

2. Khẩu độ có ảnh hưởng gì đến hình ảnh?

2.1. Khẩu độ có ảnh hưởng gì đến độ phơi sáng hình ảnh

Trên thực tế, khẩu độ là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu ứng của một bức hình, đặc biệt là độ phơi sáng Exposure. Nói đơn giản hơn, khẩu độ giúp máy ảnh điều chỉnh độ sáng trong khi chụp ảnh.

Giá trị chữ số về chênh lệch khẩu độ được gọi là số f, các tiêu chuẩn về số f như: f/1.4, f/2, f/2.8, f/4, f/5.6, f/8,… Khi bạn mở khẩu thì giá trị số f sẽ giảm đi, khi khép khẩu thì số f sẽ tăng lên.

Cụ thể, khi ống kính mở khẩu độ lớn, cảm biến sẽ nhận được nhiều ánh sáng hơn, hình ảnh chụp ra sẽ có độ sáng tốt hơn. Ngược lại khi khép khẩu, lượng ánh sáng đi vào cảm biến ít hơn làm ảnh tối đi. Vì vậy, kinh nghiệm khi chụp ảnh trong môi trường tối, thiếu sáng là bạn nên mở khẩu độ máy ảnh lớn hết cỡ để máy ảnh có thể thu được nhiều lượng ánh sáng nhất có thể.

2.2. Khẩu độ có ảnh hưởng gì đến độ sâu trường ảnh 

Bên cạnh chức năng thông thường của nó là điều tiết ánh sáng, khẩu độ cũng có thể được sử dụng cho mục đích điều chỉnh khu vực lấy nét (độ sâu trường ảnh).

Độ sâu trường ảnh – Depth of Field có vai trò quyết định vùng rõ nét của một bức hình. Một bức ảnh được coi là mỏng khi ảnh chỉ lấy nét tập trung xung quanh vùng có chủ thể chính, còn lại tất cả những yếu tố khác về hậu cảnh, tiền cảnh, những vật không mong muốn… sẽ được làm mờ nhòe đi, hay còn được gọi là chụp hình xóa phông.

Còn một bức ảnh được coi là dày là khi bức hình được lấy nét toàn bộ từ đối tượng chính đến phối cảnh. Điều này bị tác động trực tiếp bằng khẩu độ: Khẩu độ càng lớn thì độ sâu trường ảnh mỏng, ảnh cho ra được xóa phông nhiều hơn, khẩu độ nhỏ cho hiệu ứng xóa phông ít hơn, nhưng hình ảnh thu được lại vô cùng sắc nét và có chiều sâu.

Nếu như vị trí đối tượng của bạn nằm ở tiền cảnh và bạn đã lấy nét ở nó, bạn có thể điều chỉnh khẩu độ để tạo ra một hiệu ứng được gọi là bokeh (nhòe hậu cảnh). Hiệu ứng này tách đối tượng ra khỏi hậu cảnh, làm cho đối tượng được sắc nét và hậu cảnh bị nhòe, nhìn rất đẹp.

Vì thế, mỗi khi chụp ảnh chân dung người ta thường mở khẩu độ lớn, để có bức ảnh sắc nét và mô tả được nét đẹp riêng của nhân vật. Còn đối với chụp ảnh phong cảnh thì người ta mở khẩu độ nhỏ để lấy nét được nhiều chi tiết, gây ấn tượng sâu sắc đến người xem.

3. Cách thay đổi khẩu độ khi chụp hình

Có 2 cách cài đặt khẩu độ trong nhiếp ảnh:

Thứ nhất: Chọn chế độ “Ưu tiên khẩu độ”: Bạn sẽ được phép tùy chỉnh khẩu độ còn tốc độ màn trập sẽ tự chỉnh theo máy.

Thứ hai: Chọn chế độ “Thủ công”: Bạn có thể tự ý chỉnh cả khẩu độ và tốc độ màn trập theo ý muốn.

Đối với hầu hết các máy ảnh DSLR, ngoài 1 stop tiêu chuẩn, bạn còn có thể cài đặt số stop ở các khoảng tăng 1/2 và 1/3. Ví dụ, nếu bạn cài đặt 1/3 stop, phạm vi một stop hoàn chỉnh giữa f/2.8 và f/4 được chia thành 3 phần, do đó nó trở thành f/2.8→f/3.2→f/3.5→f/4. Việc sử dụng ở mức 1/3 stop cho phép bạn có thể điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào máy ảnh.

Xem thêm: Cách cầm máy ảnh chuẩn như một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp

4. Cách lựa chọn máy ảnh có khẩu độ phù hợp

Muốn tìm máy ảnh nào phù hợp với mình, trước hết bạn nên cân nhắc xem mình sẽ sử dụng máy ảnh với mục đích gì và ngân quỹ dự kiến chi trả bao nhiêu tiền.

Khi lựa chọn máy ảnh, thường cân nhắc đến hai yếu tố bị ảnh hưởng bởi khẩu độ đó là độ phơi sáng và độ sâu trường ảnh. Khi tăng khẩu độ, hình ảnh sẽ sáng hơn, từ đó tăng khả năng xóa phông, nên sử dụng trong trường hợp bạn đang chụp ảnh chân dung. Còn khi giảm khẩu độ, ảnh giảm độ sáng hơn nhưng chụp được rất rõ những chi tiết của hình ảnh, rất phù hợp khi chụp hình phong cảnh, kiến trúc, nội thất… 

Nhưng điều đó không có nghĩa là  khi bạn giảm khẩu, hình ảnh sẽ không có đủ độ sáng và không có cách nào chỉnh được. Bạn có thể tinh chỉnh thêm thông số dải ánh sáng ISO để bù sáng cho hình ảnh. 

Hiện nay, phổ biến trên thị trường có loại khẩu độ cố định và loại khẩu độ động. Loại có khẩu độ cố định như f/2.8, f/2, f/1.8 thường được ưa chuộng nhiều hơn vì khả năng chụp trong điều kiện nguồn sáng yếu, không cần đèn flash và đem đến khả năng xóa phông tuyệt vời khi chụp ảnh chân dung.

Về độ lớn của khẩu độ, các loại ống kính có khẩu độ lớn như f/2.8 sẽ cho độ mờ hậu cảnh lớn (lý tưởng cho chân dung lấy nét nông), trong khi nếu chụp ảnh ở các giá trị khẩu độ nhỏ như f/8, f/11 hoặc f/16 sẽ giúp bạn ghi lại các chi tiết vô cùng sắc nét ở cả tiền cảnh và hậu cảnh (lý tưởng cho phong cảnh, kiến ​​trúc và chụp ảnh macro).

Hy vọng những thông tin chi tiết mà Raonhanh365.vn chia sẻ đến bạn trong bài viết trên đã phần nào giúp bạn giải đáp thắc mắc cho câu hỏi khẩu độ của máy ảnh là gì?, đồng thời trang bị thêm cho mình nhiều thủ thuật hữu ích. Chúc bạn có những bức ảnh thật đẹp bên người thân và bạn bè.